Δημοκρατία και Εξουσία στον Κυβερνοχώρο q

Παρά τις εξαγγελίες της κυβερνοφιλελεύθερης, κυρίαρχης ρητορικής ότι το διαδίκτυο απο-διαμεσολαβεί την επικοινωνία και οδηγεί (αν δεν είναι ήδη) νομοτελειακά σε μια δημοκρατική παγκόσμια κοινωνία πολιτών, έχουμε λόγους να αμφισβητούμε αυτήν την άποψη. Καμία τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη και δεν εξαλείφει την έννοια της εξουσίας, ίσα ίσα οι δυο αυτές έννοιες είναι άρρηκτα δεμένες. Η CMC σε μεγάλο βαθμό επανα-διαμεσολαβεί την επικοινωνία κατασκευάζοντας άλλο έναν μεσοποιημένο χώρο πάνω στον οποίο αντικατοπτρίζονται οι υπάρχουσες κοινωνικο-πολιτικές δομές. Το δημοκρατικό εγχείρημα της εγκαθίδρυσης μιας παγκόσμιας κοινωνίας πολιτών είναι πολύ φιλόδοξο και προϋποθέτει ένα βαθύτερο και πιο συνολικό επίπεδο οργάνωσης.

Η αφελής αναζωογόνηση του καλιφορνέζικου ιδεαλισμού ότι το internet είναι μια τεχνολογία φτιαγμένη από άτομα για άτομα με σκοπό την υπέρβαση των κατεστημένων ιεραρχιών, τείνει να ξεχνά την πιθανότητα ο επιχειρησιακός καπιταλισμός να έχει σφετεριστεί το internet με τον ίδιο τρόπο που έχει αποικήσει άλλες δημόσιες αλλά και ιδιωτικές σφαίρες της ζωής μας αναπαράγοντας με τον πιο καταφανή τρόπο τις υπάρχουσες ιεραρχίες. Από την άλλη πλευρά, αλλά πάντα στο ίδιο μήκος κύμματος, η laissez-faire προσέγγιση βλέπει τον κυβερνοχώρο ως ένα περιβάλλον όπου η οποιαδήποτε προσπάθεια ρύθμισης και διαχείρησής του απλώς καταστρέφει ότι πολύτιμο έχει να μας προσφέρει ,αφήνοντας με λιγότερο διακριτικό τρόπο ελεύθερο το πεδίο για ένα έργο που παίζεται μόνιμα στην παγκόσμια ιστορία και που τα αποτελέσματά του είναι ο –κατά γενική ομολογία- όχι και ο καλύτερος κόσμος στον οποίο θα μπορούσαμε να ζούμε.

Το περιβόητο ψηφιακό χάσμα, η εξουσία των ISP’s, τα κυρίαρχα λογισμικά και η εμπορευματοποίηση με κάθε δυνατό τρόπο του κυβερνοχώρου δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για να μιλάμε τόσο εύκολα για δημοκρατία και για πολιτική συμμετοχή, όσο και αν οι δυνητικές κοινότητες ,όντως, εκμεταλλευόμενες το μέσο έχουν δημιουργήσει μια νέα δημόσια σφαίρα επικοινωνίας. Ακόμα και ο Rheingold (1992) αναγκάζεται να διερωτηθεί : «πρόκειται η ανθρώπινη ανάγκη για κοινότητα να γίνει το επόμενο τεχνολογικό προϊόν; Πρόκειται το άτομο βάναυσα να εξαπατηθεί όταν θα ανακαλύψει πως ό,τι του προσφερόταν ήταν μια ψευθαίσθηση ελευθερίας, μια ψευθαίσθηση κατασκευασμένη από τα εταιρικά συμφέροντα ;»

Συμπερασματικά

Όπως αναφέρεται στο Keleman & Smith (2001) «η έννοια ¨neo-tribe¨ (νεο-φυλής;) του Maffesoli είναι μια ιδιαίτερα χρήσιμη έννοια για να φωτίσει κανείς την πολύπλοκη, ετερογενή και αμφισβητούμενη φύση της κοινότητας. Τα neo-tribes είναι οι εφήμερες, μεταβλητές τοπικές κοινότητες των οποίων αποτελούμε μέλη σε διάφορα σημεία της ζωής μας και που αντικατοπτρίζουν τη ¨θέλησή μας για ζωή¨. Η ¨θέληση για ζωή¨ βρίσκεται συνεχώς εν λειτουργία είτε με διακριτικό είτε με περισσότερο εξωστρεφή τρόπο. Μπορεί να εκφράζεται με ζωηρό τρόπο (μέσα από επαναστάσεις ή πανηγύρια), αλλά συχνότερα εκφράζεται μέσα από τους σχηματισμούς ομάδων και δικτύων, ή neo-tribes.»

Μπορεί λοιπόν κανείς να θεωρήσει τη «δυνητική κοινότητα» ως ένα από τα πολλά ¨neo-tribes¨ των οποίων αποτελούμε μέλη (μερικώς και περιοδικά) αλλά που δεν έχουν συνολικό και ολοκληρωτικό έλεγχο επάνω στο άτομό μας. Τα άτομα, στη μεταμοντέρνα κοινωνία πάντα ανήκουν σε πολυάριθμα και διαφορετικά ¨neo-tribes¨ συνθέτοντας μια ποικιλία αποσπασματικών ταυτοτήτων, άλλοτε συγκρουόμενων και. άλλοτε συμπληρωματικών. Η δυνητική κοινότητα, όπως και κάθε άλλο ¨neo-tribe¨ , αποτελεί ένα διανοητικό προϊόν που παράγεται και διατηρείται από τη συνεχή διαπραγμάτευση και αμφισβήτηση της ταυτότητας των μελών αυτής, παρά από ένα σταθερό σκοπό που περικλείει και αποκλείει στη βάση ενός προ-ορισμένου στοιχείου. Η δυνητική κοινότητα φαίνεται να είναι ένα από τα πολλά ¨neo-tribes¨ που συνθέτουν τη σύγχρονη κοινωνία, αντικατοπτρίζοντας την ανάγκη μας να συσχετιστούμε με άλλους ανθρώπους στην προσπάθειά μας να βρούμε νόημα, ευχαρίστηση και να βιώσουμε συναισθήματα.