Δογματική Πανοπλία (μυγοπαγίδα φάση)

Η αλήθεια είναι μια γιαπωνέζα πριγκίπισσα.
Την αναζητούσε για χρόνια η αλεπού Σοπενχάουερ.

Η πρόβλεψη του Σοπενχάουερ οτι η θρησκεία είναι ενα φαινόμενο που με την ανάπτυξη της επιστημης θα εξαλειφθεί , είχε σαν άποψη τη βάση της στην απλoική παραδοχή οτι το θρησκευτικό συναίσθημα και η πίστη είναι φαινόμενα που καλλιεργούνται μέσα στο σκοτάδι της άγνοιας.
Αν και απο ότι φάινεται στην πρόβλεψή του αυτή ο Σοπενχάουερ δεν ήταν αρκετά διορατικός (βλέπε αναβίωση του θρησκευτικού συναισθήματος worldwide) , εν τούτοις θα ήταν λάθος να παραδεχτούμε οτι είχε ολότελα άδικο. Γιατι αυτό θα πρόδιδε οτι σκεφτόμαστε μεσα στα πλαίσια της ίδιας σύγχυσης που είχε ο φιλόσοφος για το θέμα της θρησκείας.

Η μέθοδολογία επιστημονικής έρευνας που ακολουθεί ένας φυσικός ,ενας κοινωνιολόγος και ένας θεολόγος δεν διαφέρουν και πολύ και αν ήμασταν απελευθερωμένοι απο τις προσωπικές μας , υποκειμενικές εικόνες για τα πράγματα τότε θα λέγαμε με βεβαιότητα οτι όσο επιστήμονας είναι ενας φυσικός , άλλο τόσο είναι και ένας θεολόγος. Για να γίνει δεκτή μια τέτοια διατύπωση το μοναδικό πράγμα που χρειάζεται να γίνει ειναι να φτάσουν στα αυτιά μας οι δηλώσεις της θρησκείας καθαρές , απαλλαγμένες απο το θόρυβο της ανθρώπινης υποκειμενικότητας.

Η επιστήμη είναι η τέχνη της γνώσης. Για την ακρίβεια η επιστήμη σαν έννοια υπονοεί την πολύ καλή γνώση του αντικειμένου της. Ο φυσικός είναι επιστήμονας γιατι ερευνά το πεδίο της φυσικής και των νόμων που τη διέπουν και με την πρόοδό του γνωρίζει όλο και περισσότερα. Δεν τα ξέρει ασφαλώς όλα. Παρόλα αυτά είναι αναμφισβήτητα ένας επιστήμονας. Ο θεολόγος ερευνά το πεδίο της θεολογίας και με την πρόοδό του γνωρίζει περισσότερα. Το αντικείμενο του είναι το ίδιο σκοτεινό με εκείνο του φυσικού. Στο βάθος υπάρχει κάτι άγνωστο. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι οτι ο φυσικός ενδεχομένως να θεωρεί οτι το αντικείμενό του κάποτε μπορεί να είναι ολοκληρωτικά γνωστό στον άνθρωπο ενώ ο θεολόγος για το δικό του αντικείμενο ισχυρίζεται οτι η κορυφή του είναι άγνωστη. Στην κορυφή αυτή ο θεολόγος τοποθετεί το θεό.Η αντιστοιχία μπορεί να μην γίνεται δεκτη απο όλους αλλα είναι σίγουρα λογική. Το βάθος της έρευνας και των δύο ακαδημαικών είναι σκοτεινό και άγνωστο.

Μπορεί η φύση να είναι αναμφισβήτητα υπαρκτη και η υπαρξη του θεού φυσιολογικά αμφισβητίσιμη. Το πρώτο βρίσκεται μπορστά στα μάτια μας , μπορείς να το πιάσεις , μπορεί να σου πέσει στο κεφάλι , μπορείς να το αποδείξεις και να το μετρήσεις. Μπορείς να επιβεβαιώσεις οτι βρίσκεται εκεί και επιπλέον αυτό να επιβεβαιωθεί και απο άλλους. Οι αλήθειες του πνευματικού κόσμου δεν είναι μετρήσιμες , δεν μπορείς να πειραματιστείς μαζί τους , δεν μπορείς να αποδείξεις οτι βρίσκονται εκεί. Ο λόγος είναι οτι το αντικείμενο της έρευνας του φυσικού είναι ορατό και ερευνάται εξωτερικά ενω του θεολόγου είναι αόρατο και ερευνάται στην ουσία του με τρόπο εσωτερικό. Εφόσον ο θεός προβάλλεται απο την θρησκεία σαν άορατος , είναι λίγο άχρηστο μεθοδολογικά να ζητάμε απο τη θρησκεία να μας τον δείξει με ορατά σημεία. Με αυτή την έννοια η αλήθεια της θρησκείας δεν είναι δυνατον να αποδειχτεί εντοπίζοντας τη σε ενα πτώμα μοναχού που δε σαπίζει. Οι αλήθειες της θρησκείας είναι πνευματικές , δε είναι λογικό να αναζητάμε αποδέιξεις για την ύπαρξη του θεού σε κάτι ορατό και υλικό. Ο γράφων δράττεται της ευκαιρίας να επισημάνει στην Ορθόδοξη Εκκλησία πόσο μεγάλη μπούρδα είναι να μην υπενθυμίζει στο ποιμνίο της οτι η πίστη δεν πρέπει να βασίζεται σε ορατά σημεία. What the fuck?

Ο επιστήμονας πρέπει να θυμάται πάντα οτι τις απαντήσεις για το θέμα του τις παίρνει απο το ίδιο του το αντικείμενο. Ο γεωπόνος απο τα φυτά , ο χημικός απο τις ουσίες , ο ιστορικός απο τις πηγές , ο ψυχαναλυτής απο τον "ασθενή" του κτλ κτλ. Το να ζητάμε απο τη θεολογία να αποφανθεί με τον τρόπο που απαντάει η φυσική , είναι μια τάση αντιεπιστημονική οπωσδήποτε , σαν να ζητάς απο μια βρύση να σου δώσει πορτοκάλια. Τα πορτοκάλια θέλουν χρόνο να ωριμάσουν όπως και τα δημητριακά. Σε μερικές περιπτώσεις απαιτούνται αιώνες.

Θα συμφωνήσουμε σίγουρα οτι ζούμε όλοι στον ίδιο αιώνα. Το να κατηγορούμε τη θεολογία για το σκοταδισμό του μεσσαίωνα δεν είναι άδικο , όπως δεν είναι άδικο να κατηγορούμε τη φυσική της αρχαιότητας για τις κατα καιρούς άτοπες διατυπώσεις της που σήμερα είναι ξεπερασμένες ή μετασχηματισμένες. Και οι δύο επιστήμες εξελίσσονται και το γνωστικό αντικείμενό τους επεκτείνεται. Η θεολογία του σήμερα δεν είναι το ίδιο με τη θεολογία του χθες και δεν θα είναι το ίδιο με τη θεολογία του αύριο.Το ίδιο ισχύει και για τη φυσική. Μόνο οι ίδιοι οι φυσικοί νόμοι δεν αλλάζουν , όπως άλλωστε και τα ίδια τα δόγματα στο βαθμό που δεν επηρρεάζονται και τα δύο απο την υποκειμενικότητα των ανθρώπινων πεποιθήσεων.

Μόνο δίκαιος μπορέι να είναι ο αφορισμός του Νίτσε όταν εκείνος λέει οτι αυτό που έχει σημασία δεν είναι το κουράγιο κάποιου να είναι πιστός στις πεποιθήσεις του αλλα το κουράγιο να αλλάξει αυτές τις πεποιθήσεις. Ο φιλόσοφος αυτός με την ισχυρή του αντίθεση στη θρησκεία , βοηθάει τη θεολογία να κάνει ειλικρινή κριτική στον εαυτό της και να θυμηθεί οτι πρέπει να εξελλίσεται. Η εξέλιξη είναι τελικά σαν το νερό. Αν μείνει στάσιμο θα χαλάσει. Αντίθετα το νερό που κινείται δεν χαλάει απο μόνο του ποτέ. Το νερό της βροχής για παράδειγμα χαλάει οταν γίνεται όξινο. Το νερό εκ φύσεως δεν είναι όξινο.

Τα φυσικά φαινόμενα δεν ταυτίζονται με τον τρόπο που λειτουργεί η φύση. Ο φυσικός δεν βγάζει τα συμπεράσματά του μόνο απο το reflex της φύσης .Ερευνά την ίδια και όχι μόνο τα φαινόμενά της.Η φύση έχει νόμους και μηχανική. Ομοίως, ενα τσούρμο φανατισμένων θρησκόληπτων είναι ενα φαινόμενο της θρησκείας και δεν είναι συνολικά ενδεικτικό για την ουσία της. Η θρησκεία έχει και αυτή νόμους και μηχανική . Ονομάζονται δόγματα. Ο επιστήμονας οφείλει να ακούει τους νόμους και τα δόγματα και όχι τα ουρλιαχτά αυτών που προσπαθούν να οχυρωθούν ενάντια στους ίδιους τους τους φόβους παρεξηγώντας την αλήθεια .
Για τη θεολογία τα δόγματα δεν είναι διανοητικά κατασκευάσματα του ανθρώπου. Δηλαδή δεν τα σκέφτηκε ο άνθρωπος , δεν τα κατασκεύασε αυτός. Ομοίως τη βαρύτητα δεν την κατασκεύασε ο Νεύτωνας , ο νόμος προυπήρχε. Ο Νεύτωνας απλά ανακάλυψε τον νόμο. Αρα θα ήταν άτοπο να ισχυριστούμε οτι το δόγμα σαν έννοια είναι κάτι παράλογο. Όπως και για το νόμο της βαρύτητας , έτσι και για το δόγμα του τριαδικού εν μονάδι θεού έχουμε τον ισχυρισμό οτι αυτό είναι κάτι εξωανθρώπινο.Μπορεί να μη γίνεται δεκτό το ίδιο το δόγμα απο όλους αλλα σίγουρα το δόγμα το ίδιο σαν έννοια δεν είναι κάτι παράλογο αλλα έχει λογική. Ακόμα και ο ίδιος ο Αριστοτέλης ασφαλώς δεν θεωρούσε οτι η ανθρώπινη σκέψη κατασκεύασε τον εαυτό της.
Το δόγμα για τη θεολογία είναι έκφραση πνευματικής εμπειρίας.Το ονομάζει αποκεκαλυμένη αλήθεια εφόσον δέχεται οτι δεν προέρχεται απο τον άνθρωπο. Είναι δηλαδή μια συμβατική κατα κάποιο τρόπο αλήθεια για κάτι που ο άνθρωπος δεν μπορεί να κατανοήσει .Μια πνευματική αλήθεια δηλαδή ,η οποία φυσιολογικά δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο ανθρώπινης έκφρασης (επειδή ακριβώς είναι ακατανόητη). Για παράδειγμα το "πιστευε και μη ερεύνα" δεν είναι δόγμα. Η αναγωγή όλων των φράσεων του ευαγγελιου σε δόγματα είναι ασφαλώς λαθεμένη. Η σύγχυση πνευματικών εννοιών και δογμάτων είναι κατα κάποιο τρόπο η αντίστοιχη σύγχυση αρχετυπικών εικόνων και αρχετύπων απο τους ανθρώπους που δεν αντιλαμβάνονται τι σημαίνουν αυτές οι έννοιες. Τα δόγματα είναι μεν πνευματικές αλήθειες αλλα αυτό δε σημαίνει οτι όλες οι πνευματικές αλήθειες είναι δόγματα. Μπορεί κάποιος να αντιληφθεί πνευματικά τι σημαίνει το δόγμα αλλα όχι και να το κατανοήσει. Το "πιστευε και μη ερεύνα" δεν είναι δόγμα γιατι απλούστα η φράση αυτή μπορεί να γίνει καταληπτό και γνωστό το τι σημαίνει (αντίθετα με ένα δόγμα που δεν μπορεί). Η φράση σημαίνει οτι τις πνευματικές αλήθειες δεν μπορείς να τις ερευνήσεις σαν να επρόκειτο για τους νόμους της φυσικής ή τη γνώση του ορατού κόσμου . Η φύση κατανοείται με τη γνώση , η πνευματικότητα με την πίστη. Σε καμμιά περίπτωση δεν δηλώνεται με αυτή τη φράση απαξία για τη γνώση. Ο χριστός δεν ήταν φυσικός. Δε μιλούσε για τη φυσική.Το έργο του αναφερόταν σε πνευματικές αλήθειες. Εν τέλει δεν μπορέι να κριθεί σαν φυσικός και κανείς άλλωστε ποτε δεν τον έκρινε σαν φυσικό ή πχ αρχαιολόγο ή συντηρητή έργων τέχνης.
Η επιστημονική κοινότητα σήμερα (μιλάμε για αυτούς που γίνονται αντικειμενικά δεκτοι σήμερα ως επιστήμονες) μπορεί εξίσου να βρίσκεται μεσα σε εκείνο το σκοτάδι της άγνοιας που άγχωνε τον Σοπενχάουερ. Ο επιστήμονας δεν πρέπει να συμπεριφέρεται επιστημονικά μονο μεσα στα πλαίσια της εργασίας του αλλα έχει την ευθύνη για τη γνώση της οποίας είναι φορέας. Ο Γαλιλαίος ίσως θα έπρεπε να ομολογήσει το et si movet και μπροστά στο δικαστήριο , όχι μόνο αφού είχε απομακρυνθεί απο αυτό.Δεν μπορεί βέβαια να τον κατηγορήσει κανείς οτι δεν έδειξε θάρρος. Ηξερε οτι αυτά που έλεγε έκαναν γκέλ στον τοίχο. Το λάθος της εκκλησίας μαζί του ήταν οτι δεν τον άκουσε ουσιαστικά. Τα μυαλά τους ήταν κολλημένα και φιλτράρανε όλα τα λόγια του μεσα απο την υποκειμενική γωνία απο την οποία έβλεπαν τα πράγματα. Ο Γαλιλαίος παρεξηγήθηκε απο την εκκλησία ,Ο Χριστός απο τους Σαδδουκαίους , Ο Πλάτωνας απο τον Αριστοτέλη , η θρησκεία απο τον Νίτσε , ο Νίτσε απο τον Χίτλερ , ο Καζαντζάκης απο την Ιερά Σύνοδο , ο Πυθαγόρας απο τους Δημοκρατικούς , ο Σωκράτης απο τους Αθηναίους.

Ο Σωκράτης αρνιόταν για τον εαυτό του τον τίτλο του γνώστη. Αντίθετα η ιστορία της φιλοσοφίας και της επιστήμης είναι γεμάτη ανθρώπους που ισχυρίζονται οτι κατέχουν την αλήθεια.
O Francis Crick (έχει πάρει βραβείο νόμπελ για το DNA) στο βιβλίο του "Astonishing Hypotheses" λέει το εξής : "οι εκπληκτικες θεωρίες είναι οτι οι χαρές σας , οι λύπες σας , εσείς οι ίδιοι , οι αναμνήσεις και οι φιλοδοξίες σας , η αίσθηση της ελεύθερης βούλησης δεν είναι στην πραγματικότητα παρα η συμπεριφορά μιας τεράστιας συνάθροισης νευρικών κυττάρων και των μορίων που συνδέονται με αυτά".

Κάθε φιλόσοφος και επιστήμονας τελικά θεωρεί οτι η αλήθεια βρίσκεται με το μέρος του.Αυτή ειναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ θεολογίας , επιστήμης και φιλοσοφίας. Η θεολογία αρνείται πως γνωρίζει την αλήθεια και η γνώση της σταματάει στην απλή παραδοχή οτι υπάρχει αλήθεια αλλα είναι άγνωστη.

Σε ένα γιαπωνέζικο παραμύθι του 5ου προ χριστού αιώνα μια πριγκίπισσα λέει στον ήρωα-αλεπού που προσπαθεί να τη φιλήσει : Μη με παίρνεις σαν δεδομένη μόνο και μόνο επειδή θα ζήσουμε και οι δύο για πάντα. Αρνήσου με και τότε θα με έχεις.