Fellini Vs Murakami

Έχω να πω.
Δύο εικόνες.
Ένας γέρος, πολύ γλυκός γέρος, καλοντυμένος, σιδερωμένος, παστρικός, μυρίζει όμορφα (σε αντίθεση με το στερεότυπο που θέλει τους γέρους να μυρίζουν γεροντίλα) και ζει σε έναν κόσμο παράλληλο με τον δικό μας. Ούτε στο εδώ ούτε στο αλλού, αλλά κάπου στο ενδιάμεσο, όπως άλλωστε μαρτυράει και η σκια του που δεν είναι σκούρα κανονική σαν των άλλων, αλλά ούτε και διαφανής, παρά μόνο λίγο αχνή, μισοσβησμένη.
Είναι λίγο καθυστερημένος. Λόγω ενός ατυχήματος που είχε στα επτά του, ξέχασε παντελώς να διαβάζει καί να γράφει. Ζει από το επίδομα της πόλης και από τους μισθούς που κερδίζει βρίσκοντας χαμένες γάτες. Ο γλυκός γεράκος, Νάκατα είναι το όνομά του, ξέρει και μιλάει με τις γάτες. Όχι με όλες τις γάτες, οι σιαμέζες είναι το φόρτε του και μερικές άλλες. Με τις τιγρέ ας πούμε δεν τα καταφέρνει πολύ καλά.
Ο Νάκατα εξαντλημένος, γερμένος στο πεζοδρόμιο, δίπλα σε παρτέρι, με τα μάτια κλειστά, ανάμεσα σε δυο πανύψηλα μοντέρνα κτίρια (εμπορικά κέντρα).Από πάνω πετάει ένα κοράκι. Δεν φαίνεται ουρανός.
Ο Νάκατα δεν έχει αφήσει ποτέ τη γειτονιά του στο Τόκυο. Τώρα όμως είναι υποχρεωμένος να ταξιδέψει δυτικά. Βρίσκεται στον κεντρικό σταθμό των λεωφορείων στο Τόκυο αλλά όπως δεν ξέρει να διαβάζει ούτε να γράφει αποδεικνύεται δύσκολο για αυτόν να αγοράσει εισιτήριο. Οπότε πηγαινοέρχεται προσπαθώντας να ακολουθήσει πολύπλοκες οδηγίες που του δίνουν οι άνθρωποι. Κάπου ζαλίζεται, πονάει το κεφάλι του και βγαίνει έξω από μία μικρή πόρτα να πάρει ανάσα. Γέρνει στο σκοτεινό πεζοδρόμιο και αποκοιμιέται.

Με λίγα λόγια αυτή είναι η περσόνα του Νάκατα, του αλαφροίσκιωτου γέρου που μιλούσε με τις γάτες, περσόνα βγαλμένη από το τελευταίο βιβλίο του Ιάπωνα συγγραφέα Haruki Murakami «Ο Κάφκα στις όχθες» (ο τίτλος από τη γαλλική μετάφραση, στα ελληνικά δεν ξέρω πώς κυκλοφόρησε, μάλλον δηλαδή… κάτσε να κάνω ένα τηλ.. χμ.. σίγουρα δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα)

Γιατί αυτή η περσόνα μου προξενεί τόσο έντονα συναισθήματα; Φέρνοντας στο μυαλό μου την εικόνα του αποκοιμισμένου γεράκου, μπορώ να κλάψω με τις ώρες, σε φάση να γεμίσω χαλαρά μπανιέρα και να βάλω μέσα τους κυπρίνους μου. Είναι ένα κλάμα καθαρτήριο, όχι από τα άλλα τα ασφυκτικά, αλλά από κείνα που δεν μπορείς να διακρίνεις αν είναι λύπης ή χαράς, ή απλά αν έχεις συντονιστεί με τις πηγές του Νιαγάρα, ή κάποια άλλη γαλαξιακή πηγή και τρέχει από τα μάτια σου το ποτάμι του κόσμου.

Ε λοιπόν, το ίδιο κλάμα μου προξενείται όταν βλέπω την τελευταία σκηνή της ταινίας Et la nave va του Federico Fellini . Το ναυάγιο, οι στάχτες της Τέτουα, τα απανωτά ζουμ στο χαμόγελο της Dorotea, η Dorotea αγκαλιασμένη με τον Σέρβο, η χειροβομβίδα (πολλές φορές, από όλες τις γωνίες), ο ρινόκερος, η νάυλον θάλασσα, το στούντιο 5 της Cinecitta και η μουσική, η μουσικάρα της ταινίας, που παίζει on (μέσα στην ταινία) και off (έξω από την ταινία) ταυτόχρονα, θέτοντας μια άπλετη απόσταση ανάμεσα στη ζωή και το βλέμμα πάνω στη ζωή. Αυτά όλα στροβιλίζονται με τον άνεμο, στο ρυθμό του οποίου επιταχύνεται το μοντάζ, στο ρυθμό του οποίου επιταχύνεται ο ρυθμός της καρδιάς του θεατή. Και μαζί με τον άνεμο ανακατέβονται και οι στάχτες της Τέτουα. Τις οποίες εισπνέεις και οι οποίες έχω βάσιμες υποψίες ότι είναι δακρυγόνες. Δεν έχω δει πιο ζωντανή σκηνή στον κινηματογράφο, με σάρκα και οστά, το λέω και ανατριχιάζω παναγια μου και χριστε μου φρσσστ

Ο Κάφκα στις όχθες, είναι μυθιστόρημα που εκδόθηκε (στην Ελβετία) το 2007, ενώ ‘το πλοίο φεύγει’ προβλήθηκε πρώτη φορά στις αίθουσες το 1983. Και τα δύο έργα μιλούν μεταξύ άλλων για τον χρόνο καταργώντας τον.
Ο Μουρακάμι διηγείται παραμύθια σήμερα για το σήμερα, κάτι τρέχει με το χρόνο του, είναι περισσότερο από σύγχρονος. εγώ θα τον έλεγα ταυτόχρονο. Κάνει ταυτόχρονη τέχνη. Το ίδιο και ο τρόπος που γράφει τα κεφάλαια είναι ταυτόχρονος έχεις την αίσθηση ότι όλο το βιβλίο το έγραψε ταυτόχρονα, την αρχή τη μέση και το τέλος του και επειδή αυτό πρακτικά είναι αδύνατο, ίσως να το οραματίστηκε πρώτα έτσι, να το ζωγράφισε, να το διαλογίστηκε, να έκανε κάποιο σκριπτ, χμ, δεν έχω ιδέα πως δουλεύει αυτός ο συγγραφέας.
(σκριπτ, διότι όλο το βιβλίο είναι εξαιρετικά κινηματογραφικό, μικρά κεφάλαια, άφθονοι διάλογοι, εικόνες)

Ίσως τελικά ο χρόνος να μην καταργείται. Ίσως απλά μπερδεύται μεταξύ μύθου και ιστορίας, εγγράφοντας έτσι το έργο σε πλαίσιο απεκκοσμικευμένο.
Όσον αφορά τις χρονικές σχέσεις, το πριν, το τώρα, το μετά, παύουν να έχουν απόλυτη αξία χωρίς όμως να συνθλίβονται στο χάος. Ορίζονται (από) και σέβονται τον ρυθμό του μύθου. Ο μύθος δίνει πάσα στην ιστορία και την μεταμορφώνει. Το απρόσωπο συναντά το πρόσωπο.

Όμως ένας είναι ο βασικός άξονας στον οποίο θέλω να επικεντρωθώ και νομίζω ότι αποτελεί κοινό στοιχείο στους δύο παραμυθάδες, μάγους, ποιητές του ύψους και του βάθους.

Έχει να κάνει με την περσόνα του Νάκατα, περσόνα που το συλλογικό ασυνείδητο φροντίζει τακτικά να την εμφανίζει ανά καιρούς σε λογοτεχνία, σινεμά, μύθους, σύμβολα, ποιήματα και άλλα τέτοια κόλπα. Και υποψιάζομαι ότι φέρει και αυτή δακρυγόνες ευθύνες.

τα ρα τα τα ρα τα τα ρα τα :

ο αφελής, ο ιδιώτης, ο τρελός, ο ηλίθιος, ο κλόουν, ο αλαφροίσκιωτος →

δεν μπορεί να προσαρμοστεί στον κόσμο, δεν έχει ρόλο στην κοινωνία, δεν παραπονιέται όμως. Μία αίσθηση ότι c’est la vie, ‘ιν σαλά’ , θα αποδεχτώ τη μοίρα, είμαι εδώ και ταυτόχρονα αλλού, έχω άμεση πρόσβαση σε πράγματα άλλου τόπου, οπότε δεν με ενδιαφέρουν τα κοινά και το αν η κοινωνία με κρίνει ή όχι, το αν θεωρούμαι ή όχι ‘κανονικός άνθρωπος’, δεν με απασχολεί καθόλου. Ίσως δεν έχω καν συνείδηση της κριτικής, ούτε της απόστασης που με χωρίζει από τον πραγματικό κόσμο. Και κάπου, οι πράξεις μου είναι οι σωστές, γιατί δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο, γιατί μόνο αυτό είναι το σωστό.
Αυτοί οι ιεροφάντες, έχουν αναλάβει τον ρόλο του φύλακα, μας προστατεύουν.

Η φελλινική φιλμογραφία βρίθει από τέτοιου είδους περσόνες. Η χαζούλα μικρή που τυρανούσε ο Ζαπανό. Ο δημοσιογράφος στο πλοίο. Η Τζουλιέττα των πνευμάτων.

Ο Νάκατα όμως, μπορώ να πω ότι έκλεψε την καρδιά μου. Μόνο που φαντάζομαι τα γιαπωνέζικα ματάκια του όλο απόσταση και περιέργεια ΛΙΩΝΩ. Έιναι και η σχέση του με τις γατούλες.

(Και μια και κάνουμε tribute στους παππούληδες, να ακόμα ένας, από τους πιο ωραίους και αντιπροσωπευτικούς. Παναγιώτης Φαρμάκης (Αγέλαστος Πέτρα). Γέρος-σβούρα, άσκοπα περιπλανώμενος, στα περίχωρα της Ελευσίνας, με αμπέχωνο φθαρμένο παλτό για κάλυμμα κεφαλιού (υποχρεωτικό σύνορο, όριο σώματος και ψυχής, δέρμα του χρόνου). Ένας σιωπηλός κύρηκας. Επιφάνεια. Προστάτης. Σήμερα πιθανότατα πνεύμα της περιοχής)
Merci merci. Ευχαριστώ :)