Ελληνικά MEDIA : συγκέντρωση και οικονομική ολιγαρχία

Νίκος Σμυρναίος / France :

"Αυτό τον καιρό ασχολούμαι με μια έρευνα σχετικά με την οικονομική συγκέντρωση στο χώρο της τηλεόρασης και το θεσμικό πλαίσιο που τη διέπει στην Ελλάδα. Συνέλλεξα λοιπόν στοιχεία σχετικά με τα συγκροτήματα που δραστηριοποιούνται στον τομέα. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό.

Ο έλεγχος των τηλεοπτικών ΜΜΕ της χώρας ασκείται από μια δεκάδα χρηματιστικών πόλων/οικογενειών των οποίων τα συμφέροντα έχουν διακλαδώσεις στο σύνολο σχεδόν της οικονομίας. Η λίστα βέβαια δεν είναι διεξοδική. Δίνει όμως μια ιδέα για το πώς η μηντιακή δημόσια σφαίρα, αλλά και ο τόπος γενικότερα, κυριαρχείται από μια οικονομική ολιγαρχία.

Οι σχέσεις των παραγόντων αυτών χαρακτηρίζονται καταρχήν από έναν οξύ ανταγωνισμό σε συγκεκριμένους οικονομικούς τομείς, όπως για παράδειγμα τα διαφημιστικά έσοδα της ιδιωτικής τηλεόρασης, αλλά ταυτόχρονα από κοινά συμφέροντα σε άλλους. Η διαμόρφωση αυτή καταλήγει σε προσωρινές συγκρούσεις και συμμαχίες των οποίων οι πρωταγωνιστές εναλλάσσονται χωρίς όμως να επηρεάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού συστήματος στο σύνολο του, μια διαδικασία που ο Ben H. Bagdigian ονομάζει « μονόπολη των μέσων ».

Αν παρατηρήσετε λάθη ή παραλείψεις μη διστάσετε να σχολιάσετε.

Το 2008 οι κυριότεροι παράγοντες της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα είναι ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, η Πήγασος Εκδοτική του Γιώργου Μπόμπολα, οι Χ.Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις (MEGA), ο Όμιλος Αντέννα του Μίνου Κυριακού (ANT1), ο Όμιλος Κοντομηνά (ALPHA), ο Όμιλος Βαρδινογιάννη (STAR), ο Όμιλος Κουρή (ALTER) και ο Όμιλος Αλαφούζου (ΣΚΑΪ). Tο σύνολο των προαναφερθέντων παραγόντων είναι αντικείμενο οικονομικής συγκέντρωσης των τριών μορφών σε διαφορετικό βαθμό[1].

Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη

Η εταιρεία, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, παραμένει υπό τον έλεγχο του Χρήστου Λαμπράκη που διαθέτει το 7,364% του μετοχικού κεφαλαίου και 33,24% των δικαιωμάτων ψήφου και είχε κύκλο εργασιών το 2007 της τάξης των 282.000.000 ευρώ. Το συγκρότημα είναι μέτοχος της εταιρείας Τηλέτυπος (21,76%), ιδιοκτήτριας του τηλεοπτικού σταθμού MEGA, της Εκδοτικής Βορείου Ελλάδος (33,33%), που εκδίδει την εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ και το περιοδικό CLOSE UP, των Ειδικών Εκδόσεων, της Νέας Ακτίνας (50%), του εκδοτικού οίκου Ελληνικά Γράμματα, του πρακτορείου διανομής τύπου Άργος (38,5%) των βιβλιοπωλείων Παπασωτηρίου (30%), των εκτυπωτικών Iris ΑΕ (50%) και Multimedia ΑΕ, της εταιρείας τηλεοπτικών παραγωγών Studio ATA, της πλατφόρμας συνδρομητικής τηλεόρασης της Multichoice Hellas, μέσω του Τηλέτυπου, των εταιρειών παροχής υπηρεσιών Ramnet, Phaistos Networks, Interoptics, Eurostar, Triaina Travel, Expo Plan, NetOnLine, Shop21.gr και Μιχαλακοπούλου Κτηματική Τουριστική. Ο ΔΟΛ εκδίδει ΤΑ ΝΕΑ και ΤΟ ΒΗΜΑ, που το 2007 είχαν αθροιστικά μέση ημερήσια κυκλοφορία 112.114 τευχών, καθώς και τα αντίστοιχα sites, περιοδικά ( MEN, COSMOPOLITAN, FREE, MARIE CLAIRE, FHM, RAM, VITA, HITECH, NATIONAL GEOGRAPHIC, DISCOVERY & SCIENCE, TV ΖΑΠΙΝΓΚ, ΓΑΙΟΡΑΜΑ, ΔΙΑΚΟΠΕΣ), αθλητική εφημερίδα (ΕΞΕΔΡΑ), ξενόγλωσση εφημερίδα (ATHENS NEWS) και διαδικτυακές πύλες όπως το in.gr και το pathfinder.gr.

Πήγασος Εκδοτική

Η Πήγασος Εκδοτική, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών, παραμένει υπό τον έλεγχο της οικογένειας Μπόμπολα που διαθέτει το 75,25% των μετοχών και είχε κύκλο εργασιών για το 2007 που έφτασε τα 197.070.000 ευρώ. Η εταιρεία εκδίδει το ΕΘΝΟΣ, με μέση ημερήσια κυκλοφορία 43.779 φύλλων το 2007, την ΗΜΕΡΗΣΙΑ, την GOAL NEWS, τις ΝΕΕΣ ΑΓΓΕΛΙΕΣ, σημαντικό αριθμό περιοδικών (ΙΔΑΝΙΚΟ ΣΠΙΤΙ, ΣΙΝΕΜΑ, ELLE, MAX, CAR & DRIVER, VOYAGER, ΛΟΙΠΟΝ, TV ΖΑΠΙΝΓΚ, BAZAAR) και τις δημοφιλείς πύλες e-go.gr και ethnosport.gr. Στις αρχές του 2008 αποκτήθηκε και σημαντικό μετοχικό πακέτο της εφημερίδας ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ. Ο όμιλος είναι μέτοχος του Τηλέτυπου (23,97%), της εκτυπωτικής εταιρείας Iris ΑΕ (50%), της Εκδοτικής Βορείου Ελλάδος (33,3%) της Ν. Λιάπης Βιβλιοδετική ΑΕ, του πρακτορείου Ευρώπη (21%), της εταιρείας τηλεοπτικών παραγωγών Άνωση ΑΕ και της Multichoice Hellas και έχει παρουσία στον τομέα των υπηρεσιών μέσω των θυγατρικών Πήγασος Interactive, 3Nsold, Lexitel, Αποστολή ΑΕ, στην υπαίθρια διαφήμιση μέσω της Νarad (50%) και στις κατασκευές μέσω της Ελληνικής Τεχνοδομικής.

Χ.Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις

Η εταιρεία, εισηγμένη στο χρηματιστήριο, βρίσκεται υπό τον έλεγχο της οικογένειας Τεγόπουλου η οποία και κατέχει το 77,53% του μετοχικού κεφαλαίου. Παρουσίασε κύκλο εργασιών το 2006 περί τα 124.843.448 ευρώ. Εκδίδει την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, με μέση ημερήσια κυκλοφορία 54.735 φύλλων το 2007, μαζί με τα ένθετα περιοδικά Ε-9, Ε-ΙΣΤΟΡΙΚΑ, ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, Ε-ΙΑΤΡΙΚΑ, την Κυριακάτικη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, με τα ένθετα ΕΨΙΛΟΝ και ON-OFF, την εφημερίδα μικρών αγγελιών ΧΡΥΣΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ και τους δικτυακούς τόπους enet.gr και xe.gr. Η Χ.Κ. Τεγόπουλος είναι μέτοχος του Τηλέτυπου, (2,68%), των Εκδόσεων Δραγούνη (15%), της Φωτοεκδοτικής (90%), της Έψιλον Γραφικές Τέχνες, της Έψιλον Νετ (50%), του πρακτορείου Άργος (24,12%), των εταιρειών παροχής υπηρεσιών Mediatel (44%), Media Call Center (20%), Έψιλον Τελεκόμ (16%) Έμφασις Εκδοτική (9,4%) και εταιρείας ναυπήγησης και επισκευής σκαφών αναψυχής Planatech (20%).

Όμιλος Αντέννα

Κύριος μέτοχος του ομίλου, με κύκλο εργασιών 147.122.137 ευρώ για το 2005, είναι η οικογένεια Κυριακού που ελέγχει μέσω χρηματιστικών εταιρειών (holdings) 98,5% του μετοχικού κεφαλαίου. Ο όμιλος μετέχει σε τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικούς σταθμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό (ΑΝΤ1, ΑΝΤ1 SATELLITE, ANT1 PACIFIC, ANT1 GOLD, ΑΝΤ1 TV Κύπρου, NOVA TV, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV, ΑΝΤ1 FM 97,2, BANANA FM 104, ΡΥΘΜΟΣ 94,9, ΑΝΤ1 FM Κύπρου, RADIO EXPRESS). Μέσω των θυγατρικών Δάφνη Επικοινωνίες και ΑΝΤ1 Internet, το συγκρότημα εκδίδει επίσης περιοδικά (DIVA, ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΝΕΟΙ ΓΟΝΕΙΣ, ΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ, ΜΕΤΡΟ, ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΣ, ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ, PENTHOUSΕ, ΣΟΚ, EXODOS) και δικτυακούς τόπους (antenna.gr και exodos.gr). Ο Όμιλος Αντέννα ελέγχει το Εργαστηρίο Ελευθέρων Σπουδών του ΑΝΤ1, την Νίκη Εκδοτική, τις εταιρείες παραγωγής ραδιοτηλεοπτικού υλικού Επικοινωνία ΑΕ και Ena Production, την Audiotex και τη δισκογραφική Heaven (15% του ελληνικού ρεπερτορίου). Είναι μέτοχος της NetMed (4,2%), ιδιοκτήτριας της Multichoice Hellas, της ΕMI Music Greece και των καταστημάτων Virgin Megastores. Κύριες συνιστώσες του ομίλου Κυριακού είναι η εφοπλιστική εταιρεία Athenian Sea Carriers, η χρηματιστηριακή Euroholdings Capital and Investments Corp, η εταιρεία λογισμικού και ηλεκτρονικών συστημάτων Unibrain και η εταιρεία συστημάτων επικοινωνίας ΑΝΤΕΛ ΑΕ.

Όμιλος Κοντομηνά

Τον Σεπτέμβρη του 2005 η οικογένεια Κοντομηνά ήλεγχε άμεσα πάνω από το 50% των μετοχών της εταιρείας Alpha Δορυφορική Τηλεόραση που παρουσίασε κύκλο εργασιών 61.028.531 ευρώ για την ίδια χρονιά. Το συγκρότημα μετέχει σε τηλεοπτικά κανάλια και ραδιοφωνικούς σταθμούς (ALPHA, CHANNEL 9, ΑΛΦΑ 98,9, ΠΑΛΜΟΣ 96,5) στην εταιρεία τηλεοπτικών παραγωγών Plus Productions, στις Εκδόσεις Ιλισσός, στις εφημερίδες Μικρές Αγγελίες (33,3%), City Press (75%) και Sport Day (33%). Ο Δημήτρης Κοντομηνάς διαθέτει επίσης εταιρείες στο χώρο των ηλεκτρονικών συσκευών ήχου και εικόνας (Panasonic-Intertech), στις διαφημιστικές κατασκευές (Intervista), στις τηλεπικοινωνίες (Cosmoline), στις ασφαλιστικές υπηρεσίες (Bestline), στην αεροπλοΐα (Interjet), στα βιολογικά προϊόντα (Green Farm) και στα τυχερά παιχνίδια μέσω της συνεργασίας με την William Hill Bet.

Όμιλος Αλαφούζου

Η οικογένεια Αλαφούζου με 74,9% του κεφαλαίου ελέγχει το εισηγμένο συγκρότημα Καθημερινή ΑΕ που παρουσίασε κύκλο εργασιών 92.352.461 ευρώ το 2006. Μέσω αυτού και άλλων θυγατρικών ο όμιλος ελέγχει το τηλεοπτικό κανάλι ΣΚΑΪ, τους ραδιοφωνικούς σταθμούς ΣΚΑΪ 100,3, RED, ANGEL και ΜΕΛΩΔΙΑ, εκδίδει την διαδικτυακές πύλες eone.gr, skai.gr, kathimerini.gr, την αθλητική SPORT DAY, την δωρεάν εφημερίδα METROPOLIS, την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, με μέση ημερήσια κυκλοφορία 58.638 φύλλων για το 2007 και σημαντικό αριθμό ένθετων περιοδικών. Συμμετέχει επίσης με μικρό ποσοστό στον Τηλέτυπο καθώς και στις εταιρείες Δέσις ΑΕ, Maison Εκδοτική (50%), Εξερευνητής Explorer (51%) και City Servers (22,5%), στις εκδόσεις Άρκτος (30%), στο πρακτορείο διανομής τύπου Ευρώπη (21%) και στα Καταστήματα Τύπου στο Διεθνές Αεροδρόμιο ΑΕ. Ο όμιλος διαθέτει επιχειρήσεις στο εφοπλιστικό τομέα (Αργοναύτης), στις κατασκευές (Έργων ΑΤΕ) στην εκμετάλλευση ακινήτων και στις υπηρεσίες (Αποστολή ΑΕ) καθώς και συμμετοχή στα καταστήματα Τύπου Παπασωτηρίου στο διεθνές αεροδρομίου Αθηνών (25%).

Όμιλος Κουρή

Η οικογένεια Κουρή ελέγχει ή μετέχει σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς (ORANGE, LOVE RADIO, REAL, MAD RADIO, MAD TV, ALTER), εκδίδει τις εφημερίδες ΑΥΡΙΑΝΗ και ΦΙΛΑΘΛΟΣ και είναι μέτοχος του πρακτορείου διανομής τύπου Άργος (3%).

Όμιλος Βαρδινογιάννη

Η οικογένεια Βαρδινογιάννη είναι ιδιοκτήτρια του τηλεοπτικού σταθμού STAR και μέτοχος του MEGA. Ελέγχει εφημερίδες (ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ, ESPRESSO, TRAFFIC, ΙΣΟΤΙΜΙΑ) και περιοδικά, μέσω της Daily Press Magazines (ΜΠΟΜΠ, JOLIE, L’OFFICIEL, OLIVE, SPIDERMAN). Επίσης, μέσω της στρατηγικής συμμαχίας με την Mondadori συμφερόντων Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ελέγχει τις Αττικές Εκδόσεις και μέσω αυτών εκδίδει περιοδικά (MADAME FIGARO, HARPER’S BAZAAR, MIRROR, CELEBRITY, SHAPE, GRAZIA, PLAYBOY, PC MAGAZINE, ΤΗΛΕΘΕΑΤΗΣ, ΤΗΛΕΡΑΜΑ) και διατηρεί ραδιοφωνικούς σταθμούς (SOHO, ΔΙΕΣΗ, ROCK FM, ATHENS RADIO DJ). Τέλος, μέσω της Audio Visual, ο όμιλος ελέγχει εταιρείες τηλεοπτικών παραγωγών (Οn Productions), κινηματογραφικές αίθουσες (Ster Cinemas), πάρκο ψυχαγωγίας (Allu Fun Park) και δραστηριοποιείται στην αγορά και διάθεση κινηματογραφικών δικαιωμάτων καθώς και στην αναπαραγωγή και διανομή ταινιών. Είναι επίσης ιδιοκτήτης ποδοσφαιρικής ομάδας (Παναθηναϊκός). Ιστορικά ο πρωταρχικός τομέας δραστηριότητας του ομίλου είναι η ναυτιλία και τα πετρελαιοειδή."

---

[1] Οι πληροφορίες σχετικά με τον κύκλο εργασιών και τη μετοχική σύνθεση των εν λόγω συγκροτημάτων αντλήθηκαν κυρίως από την βάση δεδομένων Amadeus <http://amadeus.bvdep.com> και συμπληρώθηκαν με στοιχεία από τα ετήσια δελτία και τους απολογισμούς χρήσεων όπου αυτά ήταν προσβάσιμα. Οι μετοχικές συνθέσεις των καναλιών είναι αυτές που δόθηκαν στη δημοσιότητα από το ΕΡΣ το 2007. Τα στοιχεία που αφορούν την κυκλοφορία των διαφόρων εντύπων προέρχονται από την Ένωση Ιδιοκτητών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών, στοιχεία κυκλοφορίας 2007 εκτός κυριακάτικων φύλλων.

* Ο πρωτότυπος τίτλος είναι "Συγκέντρωση στα ΜΜΕ και οικονομική ολιγαρχία"